عدالت آموزشی هر روز بیشتر از قبل زیر سؤال می‌رود، یک‌بار به‌خاطر کیفیت پایین، یک‌بار به خاطر تفاوت مدارس دولتی و غیردولتی (اینکه هرچه بیشتر پول بدهی، آموزش بهتری می‌بینی) و حالا نیز به خاطر گلچین کردن دانش‌آموزان در برخی مدارس! یعنی گل بود به سبزه نیز آراسته شد.
مدارسی که باید محل رشد و یادگیری بچه‌ها باشند، حالا از همان لحظه اول، تبعیض را به آنها یاد می‌دهند چراکه از لحظه‌ثبت‌نام، دانش‌آموزان را با خط‌کش ناعدالتی تقسیم می‌کنند؛ آنها که معدل بالا دارند و آنها که ضعیف خطاب می‌شوند، عجیب‌تر آنکه معلم و مدیری که در شبکه‌های اجتماعی از نابرابری‌های جامعه گلایه می‌کنند و عدالت می‌خواهند، حالا خود در مدرسه زمینه‌ساز تبعیض آموزشی شده‌اند، اما به چه قیمتی؟!
قانون به صراحت می‌گوید هیچ مدرسه‌ای حق ندارد دانش‌آموزی را به خاطر نمره کم ثبت‌نام نکند، اما در عمل، برخی مدارس نه‌تنها ثبت‌نام نمی‌کنند، بلکه با افتخار هم می‌گویند که سطح مدرسه بالاست و دانش‌آموز ضعیف نمی‌پذیرند! کسی هم تا امروز، ندیده که در مقابله با این بی‌قانونی اتفاق چندان خاصی رخ داده باشد؛ نه تذکری، نه برخوردی و نه اصلاحی.
در چنین شرایطی والدین میان مدرسه و اداره آموزش‌و‌پرورش سرگردان می‌شوند. ساعت‌ها وقت صرف می‌کنند، می‌روند و می‌آیند تا در نهایت شاید فرزندشان در مدرسه‌ای دیگر ثبت‌نام شود، اما آنچه در این رفت‌وآمد‌ها گم می‌شود، عزت‌نفس له شده دانش‌آموز است، کودک یا نوجوانی که قرار بود با انگیزه وارد کلاس درس شود، اما حالا با برچسب ضعیف بودن، تحقیر شده است.
قرار نیست همه دانش‌آموزان مثل هم باشند. ممکن است یکی در ریاضی ضعیف باشد، اما در هنر، ورزش یا حرفه‌های دیگر بدرخشد. وظیفه مدرسه کشف این استعداد‌ها و تفاوت‌هاست، نه حذف آنها! اما گویا برخی مدارس به جای تربیت، فقط دنبال نتیجه‌ها هستند و تلاش برای‌شان ارزشی ندارد. یادگیری را با نمره اشتباه گرفته‌اند و انسان‌سازی را با آمار معدل جایگزین کرده‌اند. مدرسه برای‌شان نه محل رشد، بلکه ویترین افتخار است؛ جایی برای نمایش معدل‌های بالا و گرفتن تقدیرنامه‌ها، نه جایی برای ساختن انسان‌هایی متفاوت، با مسیر‌هایی متفاوت.
می‌دانیم که همه دانش‌آموزان به دانشگاه نمی‌روند و همه آنها، دکتر و مهندس نمی‌شوند. حال اگر این بچه‌ها، از همان ابتدا و وقتی خواندن و نوشتن را یاد می‌گیرند، به درستی راهنمایی شوند، فرصت پیدا می‌کنند استعداد‌های واقعی‌شان را نشان دهند و بدرخشند. وقتی به جای حذف، فرصت رشد و هدایت به آنها داده شود، هر کدام‌شان می‌توانند در زمینه‌ای خاص، موفق و امیدوار عمل کنند.
مسئولان آموزش‌و‌پرورش بار‌ها و بار‌ها به برخورد عادلانه با دانش‌آموزان تأکید کرده‌اند، اما چندان فایده‌ای نداشته است. به تازگی و برای بار دیگر، علی فرهادی، سخنگوی وزارت آموزش‌و‌پرورش گفته است: «هیچ مدرسه‌ای حق ندارد دانش‌آموزی را تحت عنوان ضعیف بودن ثبت‌نام نکند.»
او همچنین به آسیب‌های روانی چنین رفتاری اشاره کرده و هشدار داده است: «برچسب ضعیف، آسیب جبران‌ناپذیری به دانش‌آموز وارد می‌کند.» از همین رو، قانونگذار نیز در آیین‌نامه اجرایی ثبت‌نام سال تحصیلی ۱۴۰۵ـ۱۴۰۴، به طور صریح بر ممنوعیت برگزاری آزمون ورودی، مصاحبه و تعیین شرط معدل برای ثبت‌نام در مدارس دولتی تأکید کرده است، مگر در موارد خاص مانند مدارس استعداد‌های درخشان، شاهد، نمونه دولتی و هنرستان‌ها، با این حال گزارش‌های متعدد خانواده‌ها نشان می‌دهد برخی مدارس دولتی هنوز این مقررات را رعایت نمی‌کنند و عملاً به برچسب‌زنی و تبعیض آموزشی ادامه می‌دهند.
مشکل با نوشتن قانون حل نمی‌شود، باید فرهنگ‌سازی واقعی و نظارت دقیق و عملی در مدارس شکل بگیرد. باید آموزش‌و‌پرورش، تیم‌های ویژه نظارتی تشکیل دهد تا از نزدیک روند ثبت‌نام و عملکرد مدارس را رصد کند و با متخلفان برخورد قانونی و قاطع داشته باشد. در کنار این، باید به معلمان و مدیران آموزش‌هایی داده شود تا ارزش هر دانش‌آموز را به عنوان فردی منحصر‌به‌فرد درک و در راستای رشد واقعی آنها تلاش کنند.
هرچند آموزش‌و‌پرورش به منظور رسیدگی به اعتراضات، اقدام به نصب کیوآرکد در مدارس کرده تا والدین بتوانند شکایت خود را ثبت کنند، اما این اقدام، بیشتر شبیه انتقال مسئولیت به یک کد دیجیتال است! آیا واقعاً می‌توان با اسکن یک مربع سیاه و سفید، تبعیض را از ساختار آموزش حذف کرد؟ آیا مدرسه‌ای که در خود را به روی کودکی با معدل پایین بسته، با یک شکایت اصلاح می‌شود؟ واضح است اگر کیوآرکد کافی بود، امروز هیچ مدرسه‌ای چنین تبعیضی را انجام نمی‌داد، اما امروز می‌بینیم که این بی‌قانونی هنوز ادامه دارد و عدالت آموزشی به یک آرزوی دور و دست‌نیافتنی تبدیل شده است.
عدالت را نمی‌توان با یک اسکن ساده به دست آورد. وقتی قانون در حاشیه است، هیچ کدی نمی‌تواند مرکز را اصلاح کند. آنچه موردغفلت واقع شده، نه فقط اجرای درست یک قانون، بلکه دل کودکانی است که با برچسب ضعیف، از مدرسه رانده شده‌اند و هیچ کدی نمی‌تواند عزت‌نفس از بین‌رفته‌شان را بازیابی کند.
